GİRİŞKEN ve UTANGAÇ ÇOCUKLAR
Çocukların toplumsal becerilerini kazanmalarında anne babalar yol göstericidirler. Girişkenlik ile saldırganlık arasında ince bir fark vardır. Anne baba olarak bu şuuruyla çocuğunuza yaklaşmanız daha doğru bir davranıştır.
Duygu, düşünce ve inançlarını açık bir şekilde, dürüst ve başkalarının haklarını ihlâl etmeden dile getiriyorsa; bunu yaparken de karşısındaki kişiyi aşağılamıyor, incitmiyor ve ezmeye çalışmıyorsa çocuğunuz "girişken" demektir. Eğer çocuğunuz duygu, düşünce ve inançlarını sadece bir kavgayı kazanmak ya da karşısındakine hükmetmek amacıyla, başkalarının haklarını ihlâl edecek şekilde dile getiriyorsa "saldırgan" demektir.
Girişken çocuk, kendi bireysel düşüncesini açıklarken, kendinden farklı fikirleri de dinleyerek onlara saygı gösterir. Girişken çocuk, sakin bir şekilde ve düzgün bir ses tonuyla karşısındaki insanın gözünün içine bakarak iletişim kurar. Fakat saldırgan çocuk, tehditkâr şekilde parmağını sallar, bağırır ve alaycı bir ses tonuyla iletişim kurmaya çalışır.
Çocuğunuz duygu ve düşüncelerini dürüst bir şekilde açıkça dile getiremiyor ve haklarının ihlâl edilmesine izin veriyorsa o zaman "pasif" olarak adlandırılır.
Çocuklardaki utangaçlığın, zayıf benlik kavramı, başarısızlık duyguları ve olumsuz iç konuşmalarla ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.
Utangaç çocuklar kendilerine karşı güvensizdirler ve kendilerini değersiz bulurlar. Sürekli kendilerini eleştirirler, sorumluluk almak istemezler. Çocuklar, utangaç (çekingen) olmasının altında yatan sebepler şöyle sıralanabilir:
* Dayak atan, aşağılayan, arkadaşları ve kardeşleri ile kıyaslamalar yapan, çocuğuna aile içinde değer vermeyen ve aşırı baskıcı anne baba tutumları.
* Çocuğun sosyal etkinliklere ve arkadaş gruplarına katılımının sağlanmaması.
* Ailenin temizlik ve yapılan diğer işler konusunda çok titiz olması.
* Aile içinde çocuğun küçük görülmesi ve alaycı tavırlarla aşağılanması.
* Anne baba davranışında çocuklara karşı tutarsızlıkların olması. Bu durum, çocuktaki güven duygusunu azaltır ve çocuk ne zaman nasıl davranacağı konusunda kararsızlık içinde kalır.
* Anne babanın çocuğu aşırı koruması ve kendine bağımlı hâle getirmesi.
* Onun adına kararlar alması. Her istediğini hemen karşılaması da çocukta utangaç davranmanın sebeplerindendir.
Böyle durumlarda çocukla ne zaman ilgilenilmeli?
* Yapmadığı bir şey yüzünden başı derde girdiğinde, bu konuda konuşmuyorsa,
* Her zaman başkaları tarafından eziliyor ve onların isteklerine boyun eğiyorsa,
* Sınıf içinde soru soramıyor ve öğretmen söz hakkı verdiğinde yüzü kızarıyorsa,
* Grup çalışmalarından kaçıyorsa ve bireysel çalışmayı istiyorsa,
* Okul dersleri dışındaki sosyal etkinliklere katılamıyorsa ve bu konuda çeşitli bahaneler üretiyorsa,
artık çocuğunuzla ilgilenmenizin zamanı gelmiş demektir.
GİRİŞKEN ve UTANGAÇ ÇOCUKLAR İÇİN NELER YAPILABİLİR?
* Utangaçlığını azaltmak için davranışlarına karşı yorum yapmak veya tepkide bulunmak çocuğunuzu daha çok sıkılgan yapabilir. Dolayısıyla çocuk, yapmak istediği faaliyetlerde serbest bırakılmalı, başardığı işlerde yüreklendirilmeli ve cesaretlendirilmelidir.
* Çocuğunuz kendisini korkutan bir olayla karşılaşmış olabilir. Bu konuda onu fazla zorlamadan duygularını paylaşmasını isteyerek korkularının azalmasına yardımcı olmalısınız.
* Sevdiği oyunlara katılarak sizin ona karşı olan sevginizi gösterin.
* Çocuğunuzun, hoşlanacağı sosyal ve kültürel etkinliklere katılmasını sağlayın.
* Sınıfta arkadaşlarına anlatacağı konu ile ilgili kaygılarını azaltmak için bu ödevini önce size anlatarak cesaret kazanmasını sağlayabilirsiniz.
* Sınıf öğretmeni ile çocuğunuzun bu durumunu görüşerek ortak bazı kararlar alabilirsiniz. Öğretmen çocuğunuza yapabileceği bazı basit işler verebilir. Mesela, tahtayı silmek, sınıfı havalandırmak, yanında bir arkadaşı ile birlikte yapabileceği ufak işler için okul idaresine göndermek gibi.
* Yine sınıf öğretmeni, becerikli olduğu faaliyetlerde onu cesaretlendirerek, aynı alanlarda diğer arkadaşlarına da yardımcı olmasını sağlayabilir.
Bu konuda okulun psikolojik danışma uzmanından yardım alınması faydalı olacaktır.