HİPNOZ NEDİR?
Televizyonda, medya?da, filmlerde, hipnoz; farklı ve bambaşka bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Hipnoz ne bir zihin kontrolüdür, ne de hipnoz olmuş kişi başkasının kontrolünde her şeyi yapabilecek bir durumdadır. Hipnoz korkulması gerekmeyen bir bilimsel araçtır. Hipnozun çok fazla tanımı yapılabilir. Bugüne kadar hipnozun tatmin edici bir tanımı yapılmamış olmakla birlikte, ufukta da böyle bir tanım görülmemektedir. Aynı şekilde hipnozu açıklayan birleştirici bir teori de yoktur.
Her uygulayıcı ve araştırıcı kendi çerçevesinden olayı yorumlamakta ve açıklamaya çalışmaktadır. Belki de hipnoz zaten böyle bir şeydir. Sonuçta sıradan bir kişi için ?hipnoz, hipnozdur?.
ABD de Amerikan Tıp Birliğini de kabul ettiği tanım şudur; ?Hipnoz bilincin kritik faktörünün by-pass edilmesi ve bilinçaltında selektif kalıcı düşüncenin yerleştirilmesi halidir.?
Hipnoz'un sözlük anlamı: Bir şahıs tarafından, diğer bir şahsın hareketlerini kontrol edebilir şekilde derin uykuya benzer bir duruma sokulması halidir.
Pek çok insan uyku ve hipnozu benzer durumlar olarak bağdaştırır. Dış görünüşe göre bu geçerli olabilir, ancak zihinsel hareketler, hipnozun uykudan daha çok, uyanıklıkla ilgili olduğunu göstermektedir. Beyin dalgası deneyleri ile bu kanıtlanmaktadır. Kişinin uykudaki dikkati, dağınık durumdayken, hipnoz altındaki dikkatin yoğunlaşması ve dikkatin yoğunlaşmasının da uyanıklık durumunun (bilinçli uyanıklık) bir özelliği olması dolayısıyla, hipnoz ve uykunun bir bakıma zıt oldukları bile söylenebilir.
Genelde günlük yaşamda görülen davranışlara özgü bilinçlilik açısından bakıldığında; hipnoz bir uyku durumu olmamakla birlikte, normal bir bilinçlilik durumu da değildir. Hipnoz, bütünüyle kendine özgü özellikleriyle bilinçliliğin farklı bir durumudur. Şöyle ki:
? Hipnoz, zihnin telkinlerinin (bilinçsizce motive eden düşünceler) maksimum etkide kullanıldığı bir durumdur.
? Telkinler, aklımızda ve bedenimizde etkin ve otomatik karşılıklar üreten düşüncelerdir. Diğer bir deyişle telkinler, kendilerini bilinçaltında gerçekleştiren düşüncelerdir.
? Telkinlerin uyanıklık durumundaki etkinliği ile aynı telkinlerin hipnoz durumunda denenmesiyle elde edilen etkinlik karşılaştırıldığında, sonuç yalnızca etkinin derecesi bakımından farklılık gösterir.
? Önceden seçilmiş belirli bir amaca ulaşmaya yönelik telkinlerin, kişinin kendisi tarafından zihne yerleştirilmesi çalışmasına ise oto hipnoz denir.
Bilinçli akıl, hem tümevarım, hem de tümdengelim akıl yürütme yeteneğine sahiptir. Böylece ikisini de kullanarak bilincin kendi önermelerini yaratabildiği ve sonra bunlardan çıkarımlarda bulunabildiği anlamına gelir. Öte yandan bilinçaltı, her ne kadar kendisine verilen tüm önermelerden kayda değer çıkarımlarda bulunuyorsa da tümevarım yetisinden bütünüyle yoksun kabul edilir. Bunun anlamı, bilinçaltı için yaratılan her şeyin kendisi dışında bir kaynaktan gelmesi gerektiği ve bilinçaltının kaynağı düşünmeksizin gelen düşünceyi olduğu gibi kabul ettiğidir. Öyle ki, mantık dışı bir şey üzerinde bile mantık yürütecek ve doğru değilse bile kendisine verilen her şeyi otomatik olarak kabul edecektir. Hipnoz altındaki kişilerin mantık dışı davranışları bu gerçeğin bir kanıtıdır. Bilinçsiz zihin (bilinçaltı), kendisine verilen gerçek ya da uydurma tüm önermelerden hayret verici çıkarımlarda bulunacaktır.
Seminerlerim sırasında grupla yaptığımız bir deneyde, katılımcıların hepsinden gözlerini kapatmaları istendi. Ardından telkinler verildi: ?İki elinizi dua eder gibi göğüs hizanıza kaldırın. Bir eliniz diğerinden daha ağır olacaktır, sağ veya sol bunu fark edin. Ağır olan elinize 1kg ağırlığında bir kitap koyun. Eliniz şimdi eskisinden de ağır bir hale geldi. Kitabın rengini, büyüklüğünü hayal edin. Kırmızı, yeşil veya beyaz? Şimdi aynı kitaptan bir daha koyun. Bu kitabın ise rengi farklı olmalı? Eliniz hafifçe titremeye başlıyor. Bir kitap daha, bu kitapların üzerine koyun. Artık sağ/sol elinizde 3kg ağırlığında, 3 kitap var. Kaldırmaya çalışın onları. Biraz zorlanacaksınız ama karşı koyun.? Gözlerini açmaları söylendiğinde, başlangıçta aynı hizada olan ellerinin artık farklı yüksekliklerde olduğunu fark ettiler. Bu grup için oldukça şaşırtıcı bir deneyimdi, çünkü gerçekte ellerinde taşıdıkları hiçbir ağırlık yoktu. O ?yükü? hayallerinde kendilerine verilen telkinler doğrultusunda, kendi kendilerine var ettiler, sonunda ise herkes gerçek bir kol ağrısı çekmişti. Bilinçaltı yaşadığı deneyimi gerçek kabul ederek vücudun tepkisini hemen vermesini sağlamıştı.
Yazan; Cemal KONDU
KİŞİSEL VE KURUMSAL GELİŞİM UZMANI
CEMAL KONDU'UN HERKES İÇİN HİPNOZ KİTABINDAN ALINTIDIR..