Subliminal Mesaj Çizgi Film

Çocukluk döneminde herkesin severek izlediği, en çok zaman ayırdığı aktiviteydi çizgi film izlemek. Ekranın içinde yaratılan dünyada saatlerce kaybolurduk. Bazen bir kahramanı benimser onun taklidini yapar onun gibi davranırdık. Fakat çizgi filmlerin altına gizlenmiş büyük tehlikenin hiç farkında değildik.

Çizgi filmler ruhsal gelişimi etkiliyor

Modernleşme ve teknolojinin insan hayatına etki etmeye başlamasıyla birlikte çizgi filmler de çocukların hayatında büyük yer kaplamaya başladı. Televizyonun ve internetin etkisinin artmasıyla birlikte sokağı keşfeden çocukların yerini televizyon ve internet karşısında gününü geçiren çocuklar aldı.

He-man, Voltran, Ninja Kaplumbağalar, Bugs Bunny, Temel Reis gibi çizgi filmler çocukluğumuzun en çok sevilen çizgi filmleri olmalarına rağmen beraberinde az da olsa şiddet öğeleri barındırıyordu. Problemlerin çözüm yolu olarak şiddetin kullanıldığı çizgi filmlerde mutlaka bir kötü imgesi yer alıyor. Bu çizgi filmleri izleyen çocuklarda karakterleri örnek almaya başlayarak şiddeti sorunların çözümünde gerekli bir çözüm olarak görmeye alışabiliyorlar.

En büyük tehlike: Çizgi filmlerde subliminal mesaj kullanımı

Subliminal mesajlar film karelerinin arasına yerleştirilmiş izlerken gözümüzle fark edemediğimiz fakat beynimizin algıladığı ve bilinçaltımıza işleyerek karar alma mekanizmamızı etkileyen görsellerdir. Birçok ülkede yasaklanmış olmasına karşın hala kullanılan bu yöntem çizgi filmlere bile girmiş durumda. En çok kullanılan konu ise cinsellik. Demek ki, evimizde başköşeye koyduğumuz, gün boyu çocuğumuzu kendisine emanet ettiğimiz televizyon ve çizgi filmler hiç de masum değil. Şiddet, cinsellik, sihir, büyü inancı tohumlarını farkında olmadan bizler çocuklarımızın zihnine ekiyoruz.

Son zamanlarda haberlere yansıyan Sünger Bob’un çocukların gelişimini olumsuz etkilediği araştırması, Winnie The Pooh çizgi filmindeki biralı doğum günü kutlamasından dolayı büyük bir kanalın ceza alması aslında bizleri uyandırmalı. Çocuklarımızı daha emin ellere teslim etmeliyiz. Ve teslim ettiğimiz eller her kim olursa olsun mümkünse çizgi filmleri çocuklarımızla birlikte izlemeli ve yanlış telkin gördüğümüz yerlerde müdahalede bulunmalıyız.

Şuan televizyonlarda çocukların çok fazla seyrettiği, kendini özdeşleştirdiği çizgi filmler var. Bunlarla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Çocukların izlediği birçok çizgi filmi pedagojik açıdan sakıncalı görüyorum. Çocukların kendini özdeşleştirdiği kahramanlar, bencil, şiddeti çözüm yolu olarak kullanan ve bol bol para harcayan kahramanlar. İyi özellikleri az, olumsuz özellikleri ise oldukça fazla. Çoğu çizgi filmde kahramanlar var ama karakterleri yok. Nasıl ki bir romanda kahraman için bir kişilik-karakter de oluşturulur. Çizgi filmler bunu pek yapmıyor. Dolayısı ile çocuğun önüne doğru bir model konmuyor.

Anneler evde rahat iş yapabilmek için çocuklarını ekran başına oturtup çizgi film izlettiriyorlar. Çocuklar için bütün çizgi filmler yararlı mı? Bir eleme süzgeci olabilir mi bu konuda?

Çizgi filmlerin bazısı eğlendirmek, bazısı ise eğitmek amaçlı hazırlanıyor. Eğitim ile aksiyonu ve eğlenceyi bir arada vermek zor oluyor. Bu nedenle eğitici çizgi film hazırlamak zor. Çoğu yapımcı çizgi filmin eğlendirici özelliğine odaklanmış durumda. Eğlendirirken çocuk ne öğrenir, ne öğrenmez buna dikkat edilmiyor. Her yaş grubu için uygun olan ve olmayan çizgi filmler vardır. Yani yaş grubuna göre değerlendirmek gerekir. Çizgi filmler çocuklara yarar sağlamak için yapılmıyor ki genelde, ticari kar elde etmek için yapılıyor. Bu nedenle azı yararlı. Şimdilik zarar vermesin ona bile razıyız.

Subliminal mesaj nedir? Birçok çizgi filmde subliminal mesaj verildiği iddia ediliyor. Sizce buna neden gerek duyuluyor? Türkiye için de böyle durumlara rastladınız mı?

Subliminal mesaj, bilincin algılamakta zorlandığı, bilinçaltını hedefleyen mesajlardır. Bir çizgi filmde resmin, müziğin içine bilincin fark edemediği küçük mesajlar yerleştirilir ancak bu mesajları beyin kaydeder ve bunlar bilinçaltına yerleşir. Sonrasında kişinin düşünce biçimini oluşturur. Ülkemizde yabancı kaynaklı çizgi filmlerde bu mesajları bazen görmek mümkün oluyor. Yerli yapımlarda ise pek rastlamadım. Subliminal olumsuz mesajlardan önce bilince giden açık olumsuz mesajlar var. Önce bunlarla uğraşmak lazım. Şiddet, cinsellik, bol bol alışveriş yapmak, argo dil gibi konuları daha önce çözmemiz gerekiyor bence.

Filmler çocuklarda gerçeklik algısını zedeliyor mu? Çocuklar için zararlı mesajlar verebiliyor mu?

Küçük çocuklar, özellikle 4 yaşına kadar olanlar çizgi filmlerde gördüklerini gerçek hayatta da uygulanabilir zannediyorlar. Çizgi filmde kahraman ölüp ölüp diriliyor, camdan uçuyor. Çocuk kendisinin de uçabileceğine inanabiliyor. Nitekim bunun kötü örnekleri tüm dünyada ve ülkemizde yaşandı. 7 yaş ve 4 yaş altına izlettirdiğimiz çizgi filmlerde dikkatli olmalıyız bu nedenle.

Pedagoji Derneği bunları kontrol ediyor mu? Çizgi filmlerin çocuklar üzerindeki etkilerini araştıran birimler var mı?

Türkiye’de çizgi filmleri pedagojik olarak değerlendiren bir birim yok maalesef. Biz dernek olarak kontrol etmiyoruz. O kadar çok çizgi film ve o kadar çok bölüm var ki, hepsini kontrol edip pedagojik olarak sınıflamak büyük bir iş. Biz sadece bilinç oluşturmaya çalışıyoruz.

Çizgi filmlerde siyasi ideoloji propagandası yapıldığı söyleniyor (örneğin şirinlerde komünizm propagandası yapıldığı) Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz?

Çizgi filmler bir şahsın kaleminden çıkar. Dolayısı ile o şahsın düşüncesini yansıtır. Ya da bir kültürün ürünüdür ve o kültürün özelliklerini taşır. Sabah mısır gevreği ile kahvaltı yapar mesela kahraman ama bizim ülkemizde peynir, zeytin ve reçelle kahvaltı yapılır. Bu nedenle çizgi filmler tabi ki bir kültürü ve ideolojiyi yansıtabilir. Propaganda ayrıdır, yansıtmak ayrıdır ama.

Son zamanlarda Türkiye de oldukça popüler bir çizgi film olan Pepee’yi nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu çizgi filmde verilen mesajları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Genel anlamda başarılı buluyorum. Ancak bölümlerinde hangi yaşa daha uygun olduğunun belirtilmesi güzel olur. Bazı bölümleri 4 yaş altı için uygun değil mesela. Ya da bazı bölümlerinde önce kötü mesaj verilip sonra bu düzeltilmeye çalışılıyor. Bunu da doğru bulmuyorum. Ancak kendi kültürümüzden çıkmış ve pedagojik açıdan en azından bir süzgeci bulunan bir çizgi film Pepee.

Çizgi filmlerin kötü etkisinden çocukları korumak için ailelere önerileriniz nelerdir?

Çocuklar günde en fazla 40-60 dakika arasında çizgi film izlemeli. Aileler ekran dışında çocuğa alternatif oluşturabilirlerse güzel olur. İçinde şiddet, açık saçıklık, bol bol harcama kültürleri barındıran çizgi filmlerden uzak tutmak, bu kanalları ise kapatmak güzel olur.